پاسخ چند چرا از اتفاقات روزانه

۱-چرا خسته می شویم ؟

خستگی بدن را می توان نوعی مسمومیت آن دانست . عضلات به هنگام کار ، اسیدلاکتیک تولید می کنند و این خود باعث خستگی آنها می شود . اگر بتوانیم این اسید را از عضو خسته بیرون بکشیم ، آن عضو دوباره نیروی کار کردن پیدا می کند. در جریان کارهای روزانه ، بدن به وسیله ( اسید لاکتیک ) مسموم می شود . در بدن مواد دیگری نیز بر اثر فعالیت عضلات پدید می آیند که آنها را زهرا به خستگی می خوانند . خون این مواد را در بدن انسان حمل می کند ، و با خود به نقاط مختلف آن می رساند . از اینرو تنها عضلات نیستند که احساس خستگی می کنند ، بلکه تمام بدن ، به ویژه مغز ، همه وهمه دچار خستگی می شوند . دانشمندان آزمایش جالبی درباره خستگی انجام داده اند : هرگاه خون سگی را که کاملا سر حال است ، به سگی خسته که از پا افتاده و می خواهد بخوابد تزریق کنند ، فوری خستگی اش برطرف می شود . برعکس ، اگر خون سگی خسته را به سگی دیگر تزریق کنند ، او نیز احساس تشنگی می کند و خواب را بر هر چیز دیگر ترجیح می دهد . خستگی تنها یک عمل شیمیایی نیست ، بلکه عملی بیولوژیک نیز می باشد . به هنگام خستگی نباید بدن را به کار واداریم ، بلکه باید خود را رها کنیم و بگذاریم سلولها کاملا استراحت کنند . بدینوسیله ، اعضای خسته خود را از آسیب خستگی رها می سازیم . سلولهای عصبی مغز نیز مجددا نیرو می گیرند و بدن را آماده کار مجدد می سازند . خواب همیشه برای انسان لازم است . خواب وسیله ای است که به بدن خسته ، بار دیگر نیرو می بخشد . درباره خستگی باید یک نکته جالب را خاطرنشان سازیم . آن این که ممکن است شخصی که ساعتها پشت میز خود کار کرده و خسته شده است برای رفع خستگی نخواهد دراز بکشد ، بلکه ترجیح بدهد اندکی به گردش بپردازد . یا هنگامی که بچه ها از مدرسه می آیند ، بجای خواب و استراحت به بازی روی می آورند و جست و خیز را به لم دادن و استراحت ترجیح می دهند . آیا می دانید دلیل این کار چیست ؟ علت آن است که گاهی فقط یک قسمت از بدن مانند دستها ، پاها ، چشمها و یا تنها مغز خسته می شود . در اینصورت بهترین راه برای رفع خستگی به کار انداختن سایر قسمتهای بدن است . چه فعالیت آنها باعث افزایش در تنفس می شود . جریان خون نیز سریعتر شده ، غده ها بیشتر فعالیت می کنند . در نتیجه مواد زائدی که سبب ایجاد خستگی در بدن شده اند ، از قسمتهای خسته آن دفع می شوند . اما اگر تمام بدن احساس خستگی کند ، بهترین چاره برایش همان خواب است .

۲-چگونه تشنه می شویم ؟ اگر در حال تشنگی چیزی برای نوشیدن نداشته باشیم ، تشنگی چنان بر ما فشار می آورد که جز آن به هیچ چیز دیگر نمی اندیشیم . همه ما روزی طعم تشنگی را چشیده ایم ، ولی سرانجام خوشبختانه آبی پیدا کرده و خود را از چنگ آن رها ساخته ایم . هرگاه انسانی چند روز پی در پی تشنه بماند بیشک جان خود را از دست خواهد داد . بدن به ذخیره آب بسیار نیازمند است . چه حدود 50 تا 60 درصد از بدن ما را آب تشکیل می دهد . بزرگسالان روزانه حدود دو سوم لیتراز آب بدن خود را به صورت عرق از دست می دهند . هنگام دفع مواد زائد نیز حدود یک لیتر آب از بدنشان خارج می شود . از سوی دیگر ، ما چه آب بنوشیم یا ننوشیم ، ازراههای گوناگون آب وارد بدنمان می شود . مثلا غذایی که روزانه صرف می کنیم حدود یک سوم لیتر آب وارد بدنمان می کند . ولی این هرگز جبران آبها دفع شده را نکرده و نه مقدار آبی که برای ما لازم است ، در بدن نگاه می دارد . تشنگی علامتی است که به انسان هشدار میدهد ، تا به رفع نیاز خود و گرفتن آب لازم بپردازد . خشکی دهان یا گلو ، بر خلاف پندار مرد م ، دلیل تشنگی نیست . این خشکی ممکن است بعللی باعث عصبانیت ، فعالیت زیاد و کندی ترشح آب دهان ، بروز کند . خشکی دهان را می توان با مقدار آب لیمو بر طرف ساخت . ولی اگر براستی تشنه باشیم این کار هرگز علاج تشنگی مارا نخواهد کرد . بر عکس ، گاهی ممکن است دهان پر آب باشد ، معده و مجاری خون و ادرار نیز همه آب کافی در بر داشته باشند ولی باز احساس تشنگی کنیم . علت این امر آنست که گاهی تشنگی بر اثر تغییراتی که در نمک خون پدید می آید ، به انسان دست می دهد . در حال عادی ، خون به حد کافی نمک و آب در بر دارد . ولی همینکه میزان طبیعی آب به هم بخورد و نمک نسبت به آبی که در خون است بیشتر شود ، در این هنگام تشنگی بروز می کند . نقطه ای در مغز وجود دارد که به نام مرکز تشنگی خوانده می شود . این مرکز مسئول کنترل نمک خون می باشد . هنگامی که تغییری در آن رخ دهد ، ( مرکز تشنگی ) به قسمت پشت گلو ، آگاهی می دهد . این خبر دوباره به مغز باز گشته و از همبستگی این ارتباطات حالتی به ما دست می دهد که می گوییم ( تشنه ) هستیم .

۳-چرا بدنمان نیاز به نمک دارد ؟

در بدن انسان تقریبا 50 لیتر آب وجود دارد . یعنی بخش عمده بدن ما را آب تشکیل می دهد . برای مثال ، عضلات 75 درصد ، کبد 70 درصد ، مغر 79 در صد و کلیه 83 درصد از آب درست شده اند . نه آب خالص بلکه محلولی از نمک است که قسمت (( مایع بدن )) را تشکیل می دهد . چرا و چگونه بدن این همه آب در برگرفته است ؟ بنا به یکی از فرضیه های علمی ،تمام جانورانی که در خشکی زیست دارند در اصل موجوداتی آلی بوده اند که زندگی و پیدایششان در دریا بوده است . مایع بدن این موجودات نیز همه آب شور دریا بود . روزی که این موجودات به خشکی کوچ کردند ، هنوز آب دریا در بدنشان باقی بود . همه می دانیم که از سویی خاک به طور طبیعی قادر نیست که نمک قابل توجهی پدید آورد . از سوی دیگر ، نمک در آب حل می شود و از اینرو زمینهای خشک ، بیشتر نمک خود را با آب باران ، به رودخانه ها و اقیانوسها می سپارند . بنابراین ، گیاهانی که در اینگونه زمینها می رویند به حد کافی نمکدار نیستند . پس اگر حیوانی بخواهد از گیاهان تغذیه کند ، ناچار است که نمک بدن خود را از جای دیگر بگیرد . اکنون ببینیم چرا بدن به این همه نمک نیازمند است ؟ بدن هر روز مقداری از آب خود را همراه با نمک از دست می دهد . از طرفی غذای گیاهی هم که قادر نیست نمک از دست رفته را جبران کند ، پس باید از جای دیگر نمک بدن را تامین کند . اما حیواناتی که از حیوانات دیگر تغذیه می کنند هرگز به نمک اضافی نیاز ندارند . آنها نمک لازم را از طریق طعمه خود بدست می آورند . این مطلب درباره انسان نیز صحیح است ، زیرا برای مثال ( اسکیموها ) که گوشت زیاد می خورند ، بسیار کم به نمک نیاز پیدا می کنند . اما برعکس مردمی که دور از دریا زندگی می کنند ، مجبورند مقدار بیشتری نمک بکار برند . نمک از روزگاران قدیم پیوسته مورد توجه و اهمیت بشر بوده است . در مکزیک ، مردم خدایی به نام خدای نمک داشتند . در اروپا به افرادی که برای تهیه نمک کار می کردند اجرت بیشتری می دادند . امروزه نیز در زبان انگلیسی ، برای دستمزد و حقوق ، واژه ای بکار می رود که از کلمه لاتینی ( نمک ) گرفته شده است . این واژه ( سلری ) است . نمک بیشتر در پوست بدن اندوخته می شود . اگر شخصی غذای بدون نمک بخورد به تدریج نمک از خونش کم می شود . آنگاه پوست باید ذخیره خود را بکار اندازد و آنرا به خون برساند . اینگونه تخلیه نمک از پوست ، برای برخی بیماریهای پوستی مفید است . از اینرو می بینیم که برای برخی بیماریها ، غذای بی نمک تجویز می شود . قسمت عمده نمک بدن بوسیله فعالیت ( کلیه ) ها از بین می رود . حال اگر کلیه ها بیمار شوند ، انسان باید غذای کم نمک بخورد ، تا فعالیت آنها را کم کند و از خستگیشان بکاهد .

۴-چرا عرق می کنیم ؟   بدن انسان را می توان به ( کوره ) ای تشبیه کرد . غذایی که ما می خوریم سوخت بدن به شمار می رود . بدن پیوسته غذا را می سوزاند و بدینوسیله چرخ خود را به گردش در می آورد . مصرف روزانه بدن حدود 2500 کالری بطور متوسط است . حرارتی که اینگونه در بدن بوجود می آید بقدری است که می تواند 25 لیتر آب را بجوش می آورد . اکنون ببنیم این همه حرارت به کجا می رود ؟ البته بدن دارای یک دستگاه کنترل حرارت است که اگر وجود نداشت اندام ما بیشک تبدیل به یک چیز بسیار داغی می شد . از این رو خوشبختانه گرمای بدن هرگز زیاد بالا نمی رود مگر در حالت بیماری . گرمای بدن همیشه در حد متوسطی که 37 درجه است ، باقی می ماند . یکی از وسایل تنظیم بدن ، همین عرق کردن است . برای تنظیم حرارت بدن ، مرکزی در مغز وجود دارد که شامل سه بخش می باشد : 1 ـ بخش حرارت ( یا دستگاه گرم کننده ) 2- بخش برودت ( یا دستگاه سرد کننده ) 3- بخش کنترل ، که حرارت و برودت بدن را تنظیم می کند . حال فرض کنید ، درجه حرارت خون به عللی پایین آمده است . در اینصورت بخش حرارتی مغز به کار می افتد و به سرغت کارهایی را انجام میدهد . در اینجا غده های ویژه ای به منظور تامین سوخت ، مواد شیمیایی خاصی را ترشح می کند . عضلات و کبد که به سوخت بیشتری نیاز پیدا کرده اند ، آنها را فوری به مصرف می رسانند . آنگاه بر اثر این کارها فوری درجه حرارت بدن بالا میرود و به سطح عادیش می رسد . این فعالیت همه به دستور (( بخش حرارتی )) مغز صورت گرفته است . اکنون عکس حالت بالا تصور کنید . یعنی وقتی درجه حرارت خون به عللی بالاتر از حد طبیعی می رسد . در اینصورت بخش برودت مغز به کار افتاده ، باعث کندی عمل اکسایش در بدن می شود . به علاوه ، رگهای پوست انبساط می یابند تا بتوانند مقدار بیشتری گرما را به خارج بدن پخش و عرق بدن را نیز تبخیر کنند . چون وقتی که مایعی بخار می شود ، با خود گرما را نیز به هوا می برد . آیا هیچ توجه کرده اید که شما بعد از حمام احساس خنکی یا سرما می کنید . علت آنست که روی پوست گرم ما آبی نشسته و با بخار آن حرارت نیز خارج می شود واز اینرو به ما احساس سرما دست می دهد . همینگونه عرق نیز برای خنک کردن بدن ، صورت می گیرد و از منفذهای پوست ما بیرون می ریزد . عرق مانند دوش در داخل بدن ، کار شستشو را انجام می دهد . عرق به صورت مایعی که از قطرات بسیار ریز پدید آمده ، در بدن ما جاری می گردد .این قطره های کوچک به سرعت بخار می شوند و بدن را در موارد لازم خنک می کنند . در روزهای مرطوب ، ما اندکی ناراحتیم ، زیرا آبهای موجود در پوست بدنمان به آسانی تبخیر نمی شوند . در این هنگام بادزن را به کار می اندازیم ، زیرا بادزن رطوبت هوا را از ما دور می کند و آنگاه بدنمان به راحتی می تواند عرق کند .

۵-ویتامینها چه موادی می باشند ؟ ویتا که در واژه (( ویتامین )) یافت می شود ، خود واژه ای جداگانه است به معنای زندگی . بنابراین ، ویتامینها موادی هستند که برای ادامه زندگی لازمند . این مواد به وسیله گیاهان یا مواد حیوانی که وارد بدن می شوند ، تامین می گردند . تا اواخر قرن 19 ، بیماری خطرناکی به فساد خون ( یا اسقربوط ) در میان ملوانان و کارکنان کشتی ها رواج داشت . دانشمندان در اواخر قرن 18 به این نکته پی بردند که خوردن میوه و سبزی های تازه در علاج این بیماری موثر است . سپس آنها صدها سال به کاوش پرداختند تا دریافتند که سبزی ها و میوه های تازه ، مولد ویتامینها هستند . دانشمندان در قدیم چون به خوبی طبیعت شیمیایی ویتامینها را نمی شناختند ، نامهای مخصوصی برایشان انتخاب نکردند . فقط آنها را بدینگونه نام بردند که می گفتند : ویتامین ( آ ) ، ( ب ) ، ( ث ) و غیره . چرا ویتامین برای سلامتی انسان لازم است ؟ ویتامین ( آ ) همیشه همراه با چربی در بدن حیوانات یافت می شود . این ویتامین در گیاهان تازه وجود دارد . چون حیوان گیاهی را می خورد ویتامین ( آ ) به بدنش منتقل می شود . این ویتامین برای جلوگیری از عفونت به کار می رود . در کاهو ، اسفناج ، هویج و حتی در شیر ، زرده تخم مرغ و روغن ماهی می توان ویتامین ( آ ) را بوفور یافت . ویتامین ( ب ) یا ( مجموعه ویتامینهای ب ) که سالها آنها را فقط یک نوع ویتامین می پنداشتند ، اکنون به نامهای ( ب 1 ) ، ( ب 2 ) و غیره خوانده می شود . کمبود ان باعث بروز بیماری بری بری است . ویتامین ( ب 1 ) در شیر ، میوه های تازه ، حبوبات و سبزی های تازه پیدا می شود . این ویتامین همیشه باید در بدن وجود داشته باشد . ویتامین مهم دیگر ،ویتامین ( ث ) است . از فقدان آن بیماری ( فساد خون ) پدید می آید . بر اثر این بیماری مفصلها سفت گشته ، دندانها لق و استخوانها ضعیف و لاغر می شود . پرتقال ، کلم ، گوجه فرنگی سرشار از ویتامین ( ث ) هستند . بدن قادر نیست که این ویتامین را ذخیره کند . از اینرو آنرا باید تازه وارد بدن کرد . ویتامین ( د ) این ویتامین برای درست شدن استخوانها و رشد دندانها در کودکان شیرخوار اهمیت زیادی دارد . این ویتامین به مقدار زیاد در روغن ماهی ، جگر و زرده تخم مرغ یافت می شود . از تابش خورشید بر بدن نیز ویتامین ( د ) به وجود می آید . اگر وضع غذایی شما خوب باشد ، ویتامینها به مقدار لازم خود بخود وارد بدنتان می شوند .

---

---

---

منبع